Σε ένα τέτοιο θέμα μπορεί να δημιουργηθεί
περισσότερη διαμάχη από όση μπορείτε να φανταστείτε. Είναι ένα θέμα που ίσως έχετε
ήδη συζητήσει με άλλους μελισσοκόμους… και ίσως κάποιοι σας έχουν κιόλας συστήσει
να μην το δοκιμάσετε, προειδοποιώντας σας ότι θα επηρεάσει αρνητικά τις
μέλισσες σας. Διαβάστε παρακάτω και θα καταρρίψετε όλους αυτούς τους μύθους, όπως
επίσης θα αποκτήσετε πολλούς λόγους για να το κάνετε κι εσείς.
Γιατί χωρίς φύλλα κεριού;
Είναι αυτό που θέλουν οι μέλισσες. Οι
μελισσοκόμοι χρησιμοποιούν φύλλα κεριού στα πλαίσια Langstroth
από το 1857, αλλά οι μέλισσες οικοδομούν φυσικά κεριά μόνες τους για
εκατομμύρια χρόνια. Όσο δίνετε στις μέλισσες την επιλογή, θα επιλέγουν πάντα
κενά πλαίσια όπου μπορούν να χτίσουν φυσικά κεριά, πάνω από τα πλαίσια-θεμέλια.
Η δική μου φιλοσοφία στη μελισσοκομία, είναι να αφήσουμε τις μέλισσες να
αποφασίσουν και να τις εμπιστευτούμε επειδή εκείνες γνωρίζουν καλύτερα το πότε
και το πώς είναι δυνατόν να χτίσουν.
Φύλλα κηρήθρας φτιαγμένα από κεριά μέλισσας του
εμπορίου ανακυκλωμένα. Μελέτες (στο εξωτερικό τουλάχιστον) έχουν δείξει ότι
έχουν μολυνθεί σε μεγάλο βαθμό με γεωργικά φυτοφάρμακα και ακαρεοκτόνα. Έτσι,
είναι πιθανό ότι ακόμη και τα φυσικά κεριά που θα χτιστούν θα γίνουν μολυσμένα από
τα φυτοφάρμακα με την πάροδο του χρόνου… και γιατί να ρισκάρουμε αυτόν τον
κίνδυνο; Αυτές οι χημικές προσμείξεις έχουν δείξει ότι διαταράσσουν την
ανάπτυξη των μελισσών και τη διάρκεια ζωής τους, καθώς και την αύξηση
κρουσμάτων αποτυχίας των βασιλισσών.
Το μικρό μέγεθος των κελιών μπορεί να
βοηθήσει στην ανάπτυξη των ακάρεων, αλλά και των ασθενειών. Οι μελισσοκόμοι στις
αρχές της δεκαετίας του 1900 άρχισαν να χρησιμοποιούν δικά τους κεριά για την
αύξηση του μεγέθους των κελιών. Όπως έχει διαπιστωθεί, το μέγεθος του κελιού θα
καθορίσει το μέγεθος της μέλισσας. Η ιδέα ήταν ότι οι μεγαλύτερες μέλισσες θα
είναι πιο υγιείς και ικανές να κάνουν περισσότερο μέλι.
Σήμερα, τα περισσότερα μεγέθη κελιών είναι
ομοιόμορφα 5,3 χιλιοστά, όταν το φυσικό μέγεθος των κελιών στη φωλιά γόνου
τείνει να είναι μεταξύ 4,5-4,8 χιλιοστά. Πολλοί μελισσοκόμοι έχουν ισχυριστεί
ότι τα μικρότερα κελιά βοηθούν στο να κρατηθούν τα ακάρεα βαρρόα υπό έλεγχο. Η
θεωρία αυτή επιβεβαιώνεται από τις παρατηρήσεις των Africanized μελισσών (μέλισσες δολοφόνοι, είναι υβρίδια από τις Αφρικανικές μέλισσες), οι οποίες δείχνουν ισχυρή αντίσταση στα
ακάρεα και συνήθως έχουν μικρές μέλισσες και μικρά κελιά. Θεωρητικά, αυτό θα
μπορούσε να σημαίνει λιγότερο χρόνο για τα ακάρεα να αναπαράγονται κατά τη
διάρκεια μεταξύ σφραγίσματος και εκκόλαψης. Ωστόσο, δεν υπάρχουν επιστημονικές μελέτες
που στηρίζουν αυτό τον ισχυρισμό, ότι δηλαδή τα μικρά κελιά μπορούν να βοηθήσουν
με τη βαρρόα. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι, όταν καταφέρνουν να χτίσουν
φυσικά κεριά, οι μέλισσες θα κατασκευάσουν μεγέθη τέτοια, σύμφωνα με το μέγεθος
του σώματος τους. Έτσι, οι μελισσοκόμοι που θέλουν να δοκιμάσουν τα οφέλη των
μικρών κελιών πρέπει να λαμβάνουν υπόψη από που προήλθαν οι μέλισσες τους και πώς
είναι η μορφολογία τους.
Λιγότερα χρήματα, λιγότερη εργασία. Το έτοιμο
κερί στα πλαίσια κοστίζει σήμερα από
0,50 έως και 1 ευρώ ανά φύλλο. Αυτό είναι υπερβολικά δαπανηρό, και επίσης ακόμη
πιο ουσιαστικό είναι η εξοικονόμηση χρόνου που χρειάζεται για να τα εγκαταστήσετε.
Σίγουρα, θα σπαταλήσετε κάποιο χρονικό διάστημα για την εγκατάσταση μέσα στους
οδηγούς του πλαισίου, κεντράρισμα, θέρμανση με αρμοστήρα κλπ.
Η Φύση ξέρει καλύτερα. Δεν καταλαβαίνω γιατί
οι άνθρωποι πρέπει να παίρνουν το ίδιο μάθημα ξανά και ξανά. Όσο περισσότερο
παρεμβαίνουμε, τόσο περισσότερα προβλήματα φαίνεται να προκαλούμε. Δεν είναι
και η μεγαλύτερη θυσία να αφήσουμε τις μέλισσες να δημιουργήσουν το δικό τους κερί,
με τη δική τους φόρμα… κάτι που το κάνουν εδώ και εκατομμύρια χρόνια. Γιατί
εμείς πρέπει να γνωρίζουμε καλύτερα; Στην ιστοσελίδα του Μάικλ Μπους είχε
αναφέρει ο Eric Sevareid, «Η κύρια αιτία των προβλημάτων είναι λύσεις».
Μύθοι που κυκλοφορούν
Κάποιοι λένε πως δεν δίνουν στις μέλισσες την
πρωτοβουλία να δημιουργήσουν κεριά από το μηδέν, επειδή χρειάζεται πάρα πολλή
ενέργεια για να τα χτίσουν. Εγώ δεν θα αμφισβητήσω ότι χρειάζεται ένα μεγάλο ποσό
ενέργειας και τροφίμων για να οικοδομήσουν κηρήθρες, αλλά …αυτό είναι που κάνουν
οι μέλισσες! Οι μέλισσες δημιουργούν τα δικά τους κεριά και επιβιώνουν μια
χαρά.
Υποθέτουν πολλοί μελισσοκόμοι ότι εξοικονομούν
από τις μέλισσες τους πολλή δουλειά, επιτρέποντάς τους να επεκταθούν πιο
γρήγορα, δίνοντάς τους έτοιμη κηρήθρα. Ωστόσο, παρατηρήστε τις μέλισσες πως
χτίζουν τα φυσικά κεριά τους πιο γρήγορα από ότι τις κηρήθρες στα πλαίσια. Σε
αρκετές περιπτώσεις σε κυψελίδια βλέπουμε μελίσσια που δεν επεκτείνονται πέρα
από τα αρχικά τους πλαίσια. Αν αφαιρεθεί το θεμέλιο (αρχική κηρήθρα) από αυτά
τα πλαίσια, θα διαπιστώσετε ότι οι
μέλισσες αρχίζουν να χτίζουν ακόμα και έξω από αυτά. Έτσι, η εμπειρία διδάσκει ότι
η αρχική κηρήθρα μπορεί να εμποδίσει πραγματικά την ανάπτυξη στα νέα κυψελίδια.
Δεν μπορείτε να εξαγάγετε το μέλι με πλαίσια που
δεν είχαν από την αρχή έτοιμη κηρήθρα;
Αυτό δεν είναι εντελώς αλήθεια. Χρειάζεται λίγη
παραπάνω προσοχή. Αυτή είναι η αλήθεια. Το κερί πρέπει να είναι σταθερό και στις
τέσσερις πλευρές του πλαισίου. Συχνά οι μέλισσες το φτάνουν μόνο στις τρεις
πλευρές και αφήνουν το κάτω μέρος ασύνδετο. Κατά την εξαγωγή, θα πρέπει να πάτε
σιγά-σιγά στην αρχή και στη συνέχεια, αφού τα πλαίσια γίνουν λίγο ελαφρύτερα,
μπορείτε να γυρίσετε γρηγορότερα για να εξάγετε το υπόλοιπο. Θα αναφέρω επίσης
ότι η φυγοκέντριση δεν είναι η μόνη μέθοδος για τη συγκομιδή του μελιού. Η
σύνθλιψη είναι συνήθως πιο πρακτική για τους μικρής κλίμακας μελισσοκόμους και
επιτρέπει επίσης και τη συγκομιδή κεριού. Μερικοί προτείνουν επίσης να
συρματώνετε τα πλαίσια για να μην έχετε τέτοιου είδους προβλήματα. Είναι κι
αυτή μια λύση. Επίσης μια πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι η συρμάτωση στα
πλαίσια αυξάνει τα επίπεδα σιδήρου στον πληθυσμό που εκκολάπτεται κατά μήκος
του σύρματος (6 φορές περισσότερο σίδηρο).
Κάτι ακόμη που δεν έχουμε αναφέρει ως τώρα.
Ανάλογα με τη γενετική τους, οι μέλισσες χτίζοντας κεριά από μόνες τους,
αυξάνουν τον πληθυσμό των κηφήνων κατά 15-25%. Το πλαίσιο με έτοιμη κηρήθρα
καταστέλλει αυτή την φυσική συμπεριφορά επειδή τα μεγέθη των κελιών είναι πάρα
πολύ μικρά για να δημιουργήσουν σωστά κηφήνες. Αυτό φοβίζει συχνά τους
μελισσοκόμους οι οποίοι χρειάζονται έναν ικανό αριθμό κηφήνων ανάλογα με την
εποχή και πειραματίζονται με πλαίσια χωρίς
κηρήθρα.
Κάποιοι βέβαια διατηρούν τον μύθο ότι οι
κηφήνες είναι κάτι "κακό". Αυτοί οι μελισσοκόμοι έχουν την τάση να βλέπουν
τους κηφήνες ως τροχοπέδη για την παραγωγή μελιού, επειδή καταναλώνουν μέλι,
χωρίς να βοηθούν στην συλλογή νέκταρος και την μεταποίηση του σε μέλι. Βλέπουν τους
κηφήνες ως αναλώσιμους, επειδή η δουλειά τους είναι μόνο να ζευγαρώσουν και
τίποτε άλλο… Λάθος! Υπάρχουν πια μελέτες οι οποίες αποδεικνύουν πως οι κηφήνες συνεισφέρουν
περισσότερο από όσο μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε. Μια μελέτη διαπίστωσε ότι
οι κηφήνες συμβάλλουν στην θερμορύθμιση. Μια άλλη μελέτη διαπίστωσε ότι οι
εργάτριες μέλισσες τρέφονται καλύτερα και είχαν πιο αναπτυγμένο φαρυγγικό
αδένα, με την παρουσία κηφήνων στην κυψέλη. Για μένα, αυτές οι δύο μελέτες
δείχνουν ότι μπορεί να υπάρχουν περισσότερα οφέλη από την παρουσία των κηφήνων
από ότι γνωρίζουμε.
Ένας άλλος λόγος που οι μελισσοκόμοι έχουν
την τάση να αντιπαθούν τους κηφήνες είναι επειδή τα ακάρεα προτιμούν τα κελιά
τους. Οι κηφήνες έχουν μεγαλύτερη
περίοδο επώασης που μπορεί να επιτρέψουν στα ακάρεα να πολλαπλασιαστούν
καλύτερα και να γεννήσουν περισσότερους απογόνους. Έτσι, οι μελισσοκόμοι
πιστεύουν «περισσότεροι κηφήνες - περισσότερη βαρρόα». Σε 3ετή μελέτη σε
μελίσσια που έχτιζαν φυσικά κεριά βρέθηκαν να έχουν 30% κηφηνοκελιά σε σύγκριση
με το 1% στα μελίσσια με φύλλα κηρήθρας, όμως αυτό δεν οδήγησε σε υψηλότερες
μετρήσεις ακάρεων. Στην πραγματικότητα, τα μελίσσια με τα φυσικά κεριά είχαν
σημαντικά λιγότερες βαρρόα στο δεύτερο έτος. Παρά το γεγονός ότι τα ακάρεα
ζευγαρώνουν τόσο σε κελιά εργατικού γόνου όσο και κηφηνογόνου, αν τελικά ίσχυε αυτός
ο ισχυρισμός (ότι δηλαδή η βαρρόα προτιμάει τα κελιά κηφηνογόνου για να αναπαραχθεί)
τότε η ύπαρξη κηφηνοκελιών γίνεται ακόμα πιο ελκυστική στην αντιμετώπιση της βαρρόα,
με τις μεθόδους που γνωρίζουμε ως τώρα, κάτι που τελικά είναι υπέρ των
εργατριών μελισσών.
Αν δώσετε χρόνο στις μέλισσες σας και
συνεχίσετε να παρέχετε τα πλαίσια σκέτα, όλα θα ισορροπήσουν. Χρησιμοποιώντας φύλλα
κεριού, δημιουργείται μια ανισορροπία, που χρειάζεται χρόνος για να ρυθμίσετε
και πάλι σωστά. Αν ξεκινήσετε με πλαίσια σκέτα από την αρχή, θα δείτε
περισσότερα οφέλη απ΄ ότι έχετε συνηθίσει.
Μειονεκτήματα
Στη μελισσοκομία χωρίς φύλλα κηρήθρας, η επιθεώρηση
των μελισσιών είναι σίγουρα πολύ πιο δύσκολη υπόθεση από αυτή που έχετε μέχρι
τώρα συνηθίσει. Ναι δεν είναι το ίδιο, αν δείτε πως οι μέλισσες έχουν
προτιμήσει ένα δικό τους μοτίβο και έχουν χτίσει για παράδειγμα μακρόστενες
λωρίδες που εσείς δεν μπορείτε να επιθεωρήσετε γιατί αν σηκώσετε το πλαίσιο θα
σπάσουν. Όλα όμως είναι θέμα συνήθειας και χειρισμών. Πολλές φορές σε αυτό το
είδος της μελισσοκομίας χρειάζεται να παρέμβετε μόνο για να στηρίξετε με τα
χέρια σας την κηρήθρα στην άκρη του πλαισίου για να μη σπάσει και οι μέλισσες
θα ολοκληρώσουν τη δουλειά αργότερα. Αν
θέλετε να δείτε κάτι κατά τη διάρκεια της επιθεώρησης, είναι προτιμότερο να γυρίσετε
το σώμα σας, αντί του πλαισίου για να πάρετε το σωστό φωτισμό.
Μπορούν να παράγουν λιγότερο μέλι. Κάποιοι
έχουν παρατηρήσει ότι οι αποικίες των φυσικών κεριών κάνουν λιγότερο μέλι. Αυτό
είναι πιθανόν να συμβαίνει, επειδή έχουν υψηλότερο πληθυσμό κηφήνων που καταναλώνουν
περισσότερο μέλι. Ωστόσο, θεωρώ τα μελίσσια με φυσικό χτίσιμο κεριών πιο αποτελεσματικά,
επειδή τείνουν να γεμίζουν τα άδεια κηφηνοκελιά με μέλι, κελιά που διαθέτουν πολύ
χοντρό καρέ και χωρούν πολύ περισσότερο
μέλι. Σε μελίσσια με φυσικό χτίσιμο μπορεί ένα πλαίσιο με μέλι να ζυγίζει ακόμη
και μισή φορά περισσότερο από ένα γεμάτο πλαίσιο ενός «κανονικού» μελισσιού. Μην
ξεχνάμε όμως ότι υπάρχουν ανάμεσά μας μελισσοκόμοι που η παραγωγή μελιού και τα
όλο και περισσότερα κιλά, δεν είναι η προτεραιότητά τους στη μελισσοκομία.
Με λίγα λόγια
Αν και είμαι σαφώς ένθερμος υποστηρικτής της μελισσοκομίας
χωρίς έτοιμα φύλλα κηρήθρας, η πρόθεση αυτού του άρθρου δεν είναι να αλλάξει
γνώμη στους μελισσοκόμους που κάνουν χρήση έτοιμων φύλων κεριού. Είμαι επίσης
υποστηρικτής της λογικής «κάνω ότι δουλεύει» στη μελισσοκομία. Έτσι, εάν έχετε
επιτυχία με τα έτοιμα φύλλα κηρήθρας ίσως δεν χρειάζεται να σταματήσετε τη
χρήση τους. Φυσικά, στη μελισσοκομία είναι όλα σχετικά με τη συνεχή μάθηση και
τον πειραματισμό. Άλλωστε έτσι κρατάμε ανοικτό το μυαλό μας....
Μετάφραση: www.spaniamelissa.gr
Επεξεργασία: www.spaniamelissa.gr
Πηγή: http://beekeepinglikeagirl.com/
Πηγή φωτό:
1. http://beekeepinglikeagirl.com
2. http://beekeepinglikeagirl.com
3. http://parkerbees.com/
4. http://www.overallgardener.com/
5. http://www.overallgardener.com/
6. http://www.overallgardener.com/
7. http://beekeepinglikeagirl.com
8. http://parkerbees.com/
9. https://beekeepingafloat.com