Είναι το ΜΕΛΙ…Vegan;

Διαβάζω στο διαδίκτυο, κυρίως σε ξενόγλωσσες σελίδες ότι τίθεται συχνά το ερώτημα αν το μέλι είναι vegan. Η λέξη «vegan»  προέρχεται από το Αγγλικό Veganism, που είναι μια φιλοσοφία ή ένας τρόπος ζωής που αποκλείει τη χρήση ζώων ή ζωικών προϊόντων για τροφή, ένδυση ή άλλους σκοπούς. Πρακτικά, ένας αυστηρά χορτοφάγος (βίγκαν) δεσμεύεται στην αποφυγή κατανάλωσης όλων των ζωικών προϊόντων (κρέας, ψάρι, κοτόπουλο, μέλι, αυγά και γαλακτοκομικά προϊόντα) και χρήση προϊόντων από γούνα, μαλλί, κόκκαλα, δέρμα, φτερά, μαργαριτάρια, κοράλλια και άλλες ζωικές πηγές.

Οι περισσότεροι αυστηρά χορτοφάγοι αποφεύγουν τα προϊόντα που έχουν πειραματιστεί πάνω σε ζώα. Οι άνθρωποι  γίνονται αυστηρά χορτοφάγοι για πολλούς λόγους ηθικούς, όπως τα δικαιώματα των ζώων και η προστασία του περιβάλλοντος, προσωπικούς, όπως για την υγεία τους (σωματική και πνευματική) ή ακόμη για θρησκευτικούς λόγους.   

Το μέλι λοιπόν τι είναι;

Το μέλι προέρχεται από νέκταρ. Οι μέλισσες πηγαίνουν από λουλούδι σε λουλούδι ρουφώντας το νέκταρ με την προβοσκίδα τους. Στη συνέχεια, αποθηκεύουν αυτό το νέκταρ μέσα τους, σε αυτό που ονομάζεται πρόλοβος. Αυτό το δεύτερο στομάχι, τους επιτρέπει να φέρουν το νέκταρ πίσω στην κυψέλη τους, όπου θα μετατραπεί σε μέλι.

Ενώ το νέκταρ είναι μέσα στο σώμα της μέλισσας, τα σάκχαρα του μεταβάλλονται με ένζυμα και στη συνέχεια εναποτίθεται μέσα στις εξαγωνικές κοιλότητες που απαρτίζουν την κηρήθρα, γνωστά ως κύτταρα. Μόλις το νέκταρ είναι στα κύτταρα, οι εργάτριες μέλισσες φυσούν κάνοντας τα φτερά τους σαν ανεμιστήρα και ανακατεύουν το νέκταρ με τη γλώσσα τους για να μειώσουν την περιεκτικότητα σε νερό. Το νέκταρ ξεκινά με περίπου 80% νερό και οι μέλισσες το μειώνουν σε περίπου 17% νερό. Μόλις είναι στο σωστό επίπεδο υγρασίας το μέλι, είναι έτοιμο για αποθήκευση και οι μέλισσες οικοδομούν ένα στρώμα κεριού πάνω από αυτό για να το διατηρήσουν.

 

Γιατί οι μέλισσες κάνουν το μέλι;

Οι μέλισσες κάνουν το μέλι, διότι είναι η τροφή τους. Μια τυπική κυψέλη θα συλλέξει και θα δημιουργήσει το μεγαλύτερο μέρος μελιού, την άνοιξη και το καλοκαίρι (όταν το νέκταρ είναι άφθονο), θα το αποθηκεύσει και στη συνέχεια οι μέλισσες της κυψέλης θα τρέφονται με αυτό κατά τους χειμερινούς μήνες. Αν οι συνθήκες είναι κατάλληλες (άφθονα λουλούδια, υγιής πληθυσμός των μελισσών και χώρος για ανάπτυξη), οι μέλισσες είναι σε θέση να κάνουν πολύ περισσότερο μέλι από ό, τι χρειάζονται για να επιβιώσουν ένα μόνο χειμώνα. Μία μοναδική αποικία μπορεί να παράγει ακόμη και 5 φορές παραπάνω μέλι από αυτό που χρειάζεται για να επιβιώσει το χειμώνα (ανάλογα με τη γεωγραφική τους θέση και τη σοβαρότητα του χειμώνα).

 

Πώς γίνεται η συγκομιδή του μελιού;

Οι μελισσοκόμοι έχουν κατασκευάσει έτσι το υλικό τους, έτσι ώστε τα πλαίσια, τα οποία περιέχουν μόνο μέλι (δεν υπάρχει γόνος μελισσών) μπορούν να αφαιρεθούν από την κυψέλη άθικτα. Οι μελισσοκόμοι στη συνέχεια αφαιρούν τις εργάτριες μέλισσες από την κηρήθρα και φέρνουν τα πλαίσια στο εργαστήριο για την εξαγωγή. Οι μέθοδοι για την αφαίρεση των μελισσών από τα πλαίσια ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό.

Οι ερασιτέχνες μελισσοκόμοι με λίγες μόνο αποικίες έχουν χρόνο να ασχοληθούν και τείνουν να χρησιμοποιούν πιο ήπιες μεθόδους, όπως να βουρτσίζουν απαλά τις μέλισσες μακριά με μια ειδική βούρτσα με μαλακές τρίχες. Οι επαγγελματίες  μελισσοκόμοι από την άλλη πλευρά, συνήθως διαχειρίζονται χιλιάδες αποικίες και δεν έχουν το χρόνο να λάβουν τέτοια φροντίδα. Οι μέθοδοί τους μπορεί να περιλαμβάνουν διώξιμο των μελισσών μακριά από τις κηρήθρες με φυσητήρες φύλλων ή με τη δυσοσμία ενός ειδικού μείγματος λαδιού.

Σε όλες τις περιπτώσεις, είναι πιθανό ότι μερικές μέλισσες συνθλίβονται και σκοτώνονται είτε από απροσεξία ή από ατύχημα. Υπάρχουν απλά πάρα πολλές μέλισσες απρόθυμες να αφήσουν το μέλι τους για να αποφευχθούν αυτές οι απώλειες. Μόλις οι μέλισσες έχουν διαχωριστεί από την κηρήθρα, ο μελισσοκόμος αποσφραγίζει τα πλαίσια κόβοντας το κερί που καλύπτει το μέλι και ύστερα τα τοποθετεί σε ένα μηχάνημα που εξάγει το μέλι χρησιμοποιώντας φυγόκεντρο δύναμη. Τα κενά πλαίσια στη συνέχεια επιστρέφουν στις μέλισσες για να τα καθαρίσουν, να τα επισκευάσουν και να τα γεμίσουν ξανά με μέλι. Οι υπεύθυνοι μελισσοκόμοι θα αφήσουν στις μέλισσες αρκετό από το δικό τους μέλι για να επιβιώσουν το χειμώνα και θα μαζέψουν μόνο αυτό που θεωρούν ότι δεν είναι υπερβολή. Ωστόσο, πολλές εμπορικές επιχειρήσεις θα λάβουν το μεγαλύτερο μέρος του μελιού και το αντικαθιστούν μετά για  τροφοδότηση των μελισσών, με νερό και ζάχαρη ή σιρόπι καλαμποκιού ή τεχνητά μείγματα ζάχαρης.

 

Αμφιλεγόμενες Μελισσοκομικές πρακτικές

Δεν είναι όλοι οι μελισσοκόμοι ίδιοι. Έχω δει φρικτές πρακτικές από αδαείς χομπίστες και έχω γνωρίσει επαγγελματίες με τεράστιο σεβασμό για τις μέλισσες τους, οι οποίοι είναι πρόθυμοι να θυσιάσουν κέρδη για την ευημερία των αποικιών τους. Το πρόβλημα είναι ότι αν δεν ξέρετε και δεν εμπιστεύεστε τον μελισσοκόμο σας, δεν έχετε ιδέα τι γίνεται με τις μέλισσες που κάνουν το μέλι σας. Κάτι που μπορεί να είναι προσβλητικό για τους vegans. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι δεν είναι πολλοί οι μελισσοκόμοι που χρησιμοποιούν αυτές τις «κακές» μεθόδους.

 

Οι μελισσοκόμοι θα συντρίψουν τις μέλισσες όταν επιθεωρούν τις κυψέλες και κατά τη διάρκεια της συγκομιδής του μελιού. Όπως ανέφερα πιο πάνω, αυτό γίνεται συνήθως από απροσεξία ή από καθαρό ατύχημα. Είναι καλό να αποφεύγεται η σύνθλιψη των μελισσών, όποτε είναι δυνατόν, αλλά συνήθως θα πεθάνουν 1-6 από ατύχημα κατά τη διάρκεια ενός μέσου ελέγχου.

 

Οι μελισσοκόμοι συνήθως σκοτώνουν τις βασίλισσες των μελισσιών και τις αντικαθιστούν με νέες μία φορά κάθε 1-2 χρόνια. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι αυτή η πρακτική γίνεται για το καλό της αποικίας. Επίσης, άρρωστες ή άγονες βασίλισσες πρέπει να αντικαθίστανται προκειμένου μια αποικία να ευδοκιμήσει. Άλλωστε οι εργάτριες μέλισσες το κάνουν συχνά αυτό οι ίδιες.

 

Οι μελισσοκόμοι θα πάρουν το μέλι. Το μέλι είναι πηγή τροφής των μελισσών και εργάζονται πολύ σκληρά για να το κάνουν. Παρά το γεγονός ότι συχνά κάνουν περισσότερο από όσο χρειάζονται, πραγματικά δεν υπάρχει κανένα όφελος για τις μέλισσες, όταν παίρνουμε το μέλι τους.

 

Οι μελισσοκόμοι θα πάρουν τη γύρη. Η γύρη είναι μια άλλη πηγή τροφής για τις μέλισσες και εργάζονται ακούραστα για να τη συλλέξουν και να την αποθηκεύσουν.

 

Οι μελισσοκόμοι θα πάρουν το κερί της μέλισσας. Όταν γίνεται η συγκομιδή του μελιού, ο μελισσοκόμος μπορεί επίσης να μαζέψει τα απολεπίσματα των πλαισίων, να τα λιώσει και με θέρμανση να πάρει το κερί της μέλισσας. Αφαιρεί επίσης τα αχρησιμοποίητα πλαίσια κάτι που καθιστά ευκολότερο για τις μέλισσες να κρατηθούν ζεστές το χειμώνα. Η αφαίρεση περισσότερων πλαισίων, δίνει χώρο στις μέλισσες για να χτίσουν φρέσκα κεριά που θεωρείται ότι βοηθάει στην υγεία της αποικίας.

 

Οι μελισσοκόμοι θα λάβουν πρόπολη. Η πρόπολη είναι μια κολλώδης ουσία η οποία έχει επίσης φάρμακα που χρησιμοποιούνται μέσα στην κυψέλη. Μπορεί να συλλέγεται με ελάχιστη ζημιά, παρόλα αυτά πάει χαμένος ένας τεράστιος όγκος εργασίας που χρειάζεται για να παρασκευαστεί από την πλευρά των μελισσών.

 

Οι μελισσοκόμοι θα πάρουν βασιλικό πολτό. Ο βασιλικός πολτός συλλέγεται με την αφαίρεση της βασίλισσας μέλισσας από μια ομάδα νεαρών μελισσών και την τροφοδότηση των νεαρών μελισσών για να κάνουν νέες βασίλισσες. Κάθε νέα προνύμφη βασίλισσα τροφοδοτείται με μία μικρή ποσότητα βασιλικού πολτού, που είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά μείγματος ενζύμων που εκκρίνουν οι μέλισσες. Κάθε προνύμφη λαμβάνει περίπου το μέγεθος ενός μικρού νυχιού. Για να συλλεχθεί, οι προνύμφες βασίλισσες σκοτώνονται και λαμβάνεται ο πολτός. Αυτό είναι ένα εξειδικευμένο τμήμα της μελισσοκομίας. Η βασιλοτροφία και η παραγωγή βασιλικού πολτού.

 

Οι μελισσοκόμοι αντιμετωπίζουν τα παράσιτα και τις ασθένειες στις μέλισσες τους από φυτοφάρμακα ή άλλα αίτια. Μερικοί το κάνουν με αντιβιοτικά. Μερικοί μελισσοκόμοι τις αφήνουν χωρίς θεραπεία. Άλλοι τις αντιμετωπίζουν βιολογικά και πιο ποιοτικά τηρώντας ένα χρονοδιάγραμμα. Αλλά όλοι πιστεύουν πως κάνουν ότι είναι καλύτερο για την υγεία των μελισσών τους.

 

Έτσι… είναι το μέλι vegan;

Με απλό ορισμό, πολλοί θα πουν όχι. Το μέλι είναι ένα προϊόν ζωικής προέλευσης πάνω από όλα. Ωστόσο, μπορείτε να εξετάσετε τους λόγους για την επιλογή αυτή ενός vegan.

Εάν είστε αυστηρά χορτοφάγος και αντίθετος στην ιδέα της λήψης τροφής ενός άλλου ζώου, φυσικά το μέλι δεν είναι μέρος της διατροφής σας.

Αν απλά ανησυχείτε για την κακοποίηση των ζώων στο σύνολό τους, τότε μπορείτε να τρώτε μέλι από έναν μελισσοκόμο που εμπιστεύεστε, τώρα που ξέρετε ότι δεν κακομεταχειρίζονται όλοι οι μελισσοκόμοι τις μέλισσες τους.

Εάν είστε vegan λόγω περιβαλλοντικών ανησυχιών, δεν βλέπω κανένα λόγο για τον οποίο δεν πρέπει να τρώτε μέλι.

Εάν είστε vegan για λόγους υγείας, τα οφέλη για την υγεία του μελιού είναι πάρα πολλές.

 

Ανεξάρτητα από το αν θα επιλέξετε να φάτε μέλι ή όχι, νομίζω ότι είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι είμαστε όλοι μέρος ενός συστήματος που εκμεταλλεύεται τις μέλισσες. Οι μελισσοκόμοι τοποθετούν τις μέλισσες σε οπωρώνες και σε αγροκτήματα, έτσι ώστε να μπορούν να γονιμοποιούνται τα φρούτα, οι ξηροί καρποί και τα λαχανικά που όλοι μας καταναλώνουμε. Χιλιάδες μελίσσια φορτώνονται σε φορτηγά και κινούνται σε όλη τη χώρα για την επικονίαση. Στις μέλισσες δημιουργούνται προβλήματα άγχους και υγείας κατά τη διάρκεια του ταξιδιού. Όταν φτάνουν στη νέα τους θέση, εκτίθενται μαζικά σε φυτοφάρμακα και μυκητοκτόνα. Η διατροφή τους είναι περιορισμένη, λόγω της ευρείας μονοκαλλιέργειας. Πάνω από όλα σκεφτείτε ότι το μέλι τους συχνά λαμβάνεται από αυτές. Οι ασθένειες και τα παράσιτα τους εξαπλώνονται εύκολα μέσω των αποικιών που υπάρχουν συνήθως πάρα πολλές και πολύ κοντά..

Σταθμίστε λοιπόν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της μελισσοκομίας.

 

Ως μελισσοκόμος και πραγματικός εραστής των μελισσών, είναι πεποίθησή μου ότι κάνουμε περισσότερο καλό για τις μέλισσες από κακό. Εκτός από το γεγονός ότι τους παρέχουμε ένα μέρος για να ζήσουν, έχω σώσει πολλές αποικίες που διαφορετικά θα είχαν εξολοθρευτεί. Έχω μεταφέρει τις εμπειρίες μου σε νεώτερους για τη σημασία των μελισσών. Έχω συνεργαστεί με βιολογικά αγροκτήματα και κηπουρούς για να τους παρέχεται όλο το χρόνο επικονίαση. Έχω προσπαθήσει να κρατήσω τις μέλισσες μου υγιές, με ελάχιστες παρεμβολές. Σε αντάλλαγμα για όλα αυτά ναι, εγώ παίρνω το μέλι, αλλά μόνο όταν οι μέλισσες μπορούν να αντέξουν χωρίς αυτό. Οι μέλισσες έχουν τη μαγική ικανότητα να εμπλέκονται με το σύστημα διατροφής μας και με το οικοσύστημά μας. Πιστεύω ότι μας εμπνέουν για να κάνουμε πιο υπεύθυνες επιλογές.

μετάφραση από Αμερικανικό ιστολόγιο:  σπάνια μέλισσα