(ΒΑΡΡΟΑ-3) ΤΡΟΠΟΙ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΜΕΛΙΣΣΙΟΥ

Όπως θα έχετε διαπιστώσει έχουμε  ήδη ξεκινήσει μια σειρά 7 άρθρων που αφορούν τα πάντα γύρω από τη βαρρόα και το νόσημα του μελισσιού (με την ένδειξη ΒΑΡΡΟΑ-1,2,3,4,5,6,7) και τους τρόπους αντίδρασης κατά περίπτωση. Οι νέοι μελισσοκόμοι καλό είναι να τα αποθηκεύσετε όλα αυτά κάπου σε ηλεκτρονική μορφή και με τη σειρά που παρουσιάζονται ώστε να τα έχετε εύκαιρα και να τα επεξεργάζεστε κάθε φορά που διαπιστώνετε κάτι περίεργο. Έχουμε ήδη αναλύσει τα άρθρα: 
"(ΒΑΡΡΟΑ-1) Διαπιστώνω ένα νόσημα στα μελίσσια μου. Τι κάνω;" και 
"(ΒΑΡΡΟΑ-2) Συμπτώματα προσβολής από ΒΑΡΡΟΑ. Τα 3 σημαντικά ΣΤΑΔΙΑ"

Θα μας απασχολήσουν σε αυτή τη δημοσίευση οι 
"(ΒΑΡΡΟΑ-3) Τρόποι διάγνωσης των νοσημάτων του μελισσιού" και σε επόμενα άρθρα η 

"(ΒΑΡΡΟΑ-4)Έγκαιρη διάγνωση και προληπτικά μέτρα" όπως και 
"(ΒΑΡΡΟΑ-5) Μέθοδοι θεραπείας του νοσήματος" στη συνέχεια,  
"(ΒΑΡΡΟΑ-6) Προϋποθέσεις για ασφαλή και αποτελεσματική θεραπεία" και τέλος
"(ΒΑΡΡΟΑ-7) Φάρμακα εγκεκριμένα στην Ελλάδα". 

Ας δούμε λοιπόν αναλυτικά τους τρόπους διάγνωσης των νοσημάτων του μελισσιού.

1.  Κλινική εξέταση

Γι΄ αυτό τον τρόπο διάγνωσης δεν μπορούμε να πούμε πολλά πράγματα μια και δεν είναι της αρμοδιότητάς μας. Η κλινική εξέταση γίνεται από εξειδικευμένα εργαστήρια, αν και πιστεύω πως το ασφαλέστερο είναι το εργαστήριο Μελισσοκομίας-Σηροτροφίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Οι άνθρωποι εκεί εκτός από άριστοι επιστήμονες, είναι ευγενέστατοι και μία φορά που χρειάστηκε να στείλω δείγμα μελισσών προς εξέταση ήταν πολύ εξυπηρετικοί και κατατοπιστικοί μαζί μου.  Απάντησαν σχετικά γρήγορα με ηλεκτρονική αλληλογραφία, εξηγώντας μου όλες τις πιθανότητες.

2.  Αναμνηστικό

Παίρνεται μόνο από το μελισσοκόμο που παρακολουθεί το μελισσοκομείο. Υποβάλλονται ερωτήσεις και ζητούνται σαφείς και συγκεκριμένες απαντήσεις. Οι ερωτήσεις ποικίλουν ανάλογα με το περιστατικό, κατά γενικό κανόνα αναφέρονται:

1. Στις ανωμαλίες που έπεσαν στην αντίληψη του μελισσοκόμου και τον υποχρέωσαν να ζητήσει τη συνδρομή των αρμόδιων επιστημόνων.

2. Τις συνθήκες κάτω από τις οποίες εμφανίσθηκε η ασθένεια, πότε παρατήρησε τα πρώτα συμπτώματα και την εξέλιξή τους.

3. Σε πόσα μελίσσια παρατήρησε συμπτώματα.

4. Το νοσολογικό παρελθόν του μελισσοκομείου, αν είχε προσβληθεί από νοσήματα στο παρελθόν και πως τα αντιμετώπισε.

5. Με ποια μορφή ασκεί τη μελισσοκομία, μόνιμα εγκατεστημένο μελισσοκομείο ή μετακινούμενο.

6. Τις ανθοφορίες και μελιτοφορίες της περιοχής και των αποδόσεών τους τη συγκεκριμένη εποχή.

7. Την ύπαρξη γειτονικών μελισσοκομείων, την απόσταση απ’ αυτά και πληροφορίες για τυχόν εμφάνιση νοσημάτων.

8. Πως αντιμετωπίζει τη βαρρόωση και τ’ άλλα παρασιτικά νοσήματα, που τυχόν ενδημούν στην περιοχή. Η αξία του αναμνηστικού είναι σχετική και πρέπει να ελέγχεται κατά την κλινική εξέταση. Απόκρυψη της αλήθειας από πρόθεση ή ντροπή είναι δυνατό να δυσχεράνουν και όχι να βοηθήσουν τη διάγνωση

3.  Επιθεώρηση του μελισσοκομείου

Αποβλέπει στο σχηματισμό γενικής εικόνας της κατάστασης του μελισσοκομείου και των δυνατοτήτων του μελισσοκόμου. Επιθεωρούνται ο χώρος εγκατάστασης του μελισσοκομείου, ο τρόπος διευθέτησης των μελισσιών, η κατάσταση του μελισσοκομικού υλικού και ο δυναμισμός των μελισσιών. Παρατηρούνται πιθανά συμπτώματα ασθένειας ή παθολογικής κατάστασης στο χώρο του μελισσοκομείου και μπροστά από τις κυψέλες.

4.  Επισκόπηση του μελισσιού

Είναι η αναζήτηση και διαπίστωση συμπτωμάτων επάνω και γύρω από την κυψέλη. Με την επισκόπηση ελέγχονται:

α) Η πτήση ή τυχόν προβλήματα πτήσης ορισμένων μελισσών. Από τον αριθμό των μελισσιών που πετούν από και προς την κυψέλη, είναι δυνατό να συμπεράνουμε συγκριτικά, για τη δυναμικότητα των μελισσιών του μελισσοκομείου. Από τη μορφή πτήσης είναι δυνατό να αντιληφθούμε ανώμαλες καταστάσεις, όπως η λεηλασία.

β) Η παρουσία μελισσών στη σανίδα πτήσης ή μπροστά από την κυψέλη, που παρουσιάζουν αδυναμία πτήσης, αφύσικη στάση, ανώμαλη θέση των φτερών, δυσχέρεια στο βάδισμα, αναπηρίες ή μορφολογικές ανωμαλίες

γ) Η παρουσία νεκρών μελισσών ή γόνου στον πυθμένα της κυψέλης, στη σανίδα πτήσης ή μπροστά από το μελίσσι.

δ) Ύπαρξη διαρροϊκών κοπράνων ή άλλων συμπτωμάτων στη σανίδα πτήσης, στο στέγαστρο και στα τοιχώματα της κυψέλης.

ε) Παρουσία εχθρών ή ίχνη απ’ αυτούς μπροστά και γύρω από την κυψέλη.

5. Εξέταση με ακρόαση ή όσφρηση του μελισσιού

Έντονο βούισμα ή άλλοι ήχοι καθώς και δυσάρεστες οσμές, που εξέρχονται από μελίσσια, μας επιτρέπουν να διαγνώσουμε φυσιολογικές μεταβολές ή παθολογικές καταστάσεις.

6. Επιθεώρηση του μελισσιού

Είναι η σημαντικότερη μέθοδος εξέτασης του μελισσιού. Μ’ αυτή συλλέγονται κάθε είδους πληροφορίες, που αφορούν όχι μόνο την υγεία αλλά και τη γενικότερη κατάσταση του μελισσιού. Κατά την επιθεώρηση ανοίγεται η κυψέλη και εξετάζονται τα πλαίσια σχολαστικά, ένα προς ένα, καθώς και ο πυθμένας της κυψέλης. Διαπιστώνεται η δυναμικότητα του πληθυσμού, η ύπαρξη και η ποιότητα της βασίλισσας, η ποιότητα και η ποσότητα των προμηθειών, η σχέση ενήλικων μελισσών- γόνου. Παρατηρούνται τυχόν αναπηρίες, μορφολογικές ανωμαλίες, λειτουργικές αδυναμίες ή άλλα συμπτώματα όπως αυτά αναφέρθηκαν στην επισκόπηση του μελισσιού.

Ερευνάται τυχόν ύπαρξη:

α) Παρασίτων ή εχθρών της μέλισσας καθώς και τυχόν συμπτωμάτων που μαρτυρούν την παρουσία τους.

β) Νεκρών μελισσών, προνυμφών ή νυμφών στον πυθμένα της κυψέλης.

γ) Διαρροϊκών κοπράνων επάνω στα πλαίσια, τις μέλισσες ή στα τοιχώματα της κυψέλης. Εξετάζεται προσεκτικά ο γόνος, ο οποίος αποτελεί τον καθρέφτη της υγείας και της δυναμικότητας του μελισσιού.

Ελέγχονται:

α) Η έκταση και όλη η όψη του γόνου.

β) Η όψη, η σύσταση και η θέση των προνυμφών στον ασφράγιστο γόνο.

γ) Η όψη των σφραγισμάτων των κελιών στον σκεπασμένο γόνο.

δ) Η όψη, η σύσταση και η θέση των προνυμφών και των νυμφών, μετά την αποσφράγιση των κελιών.

ε) Τυχόν παρουσία κελιών που αποσφραγίστηκαν από τις μέλισσες και το περιεχόμενό τους.

στ) Η τυχόν παρουσία παρασίτων ή εχθρών της μέλισσας επάνω στο γόνο ή μέσα στα κελιά (Λιάκος, 1993).