Αν
και δεν είναι γνωστό το πότε ακριβώς ο άνθρωπος ενέταξε το μέλι και γενικότερα
τα προϊόντα κυψέλης στο διαιτολόγιό του, από τοιχογραφίες της λίθινης εποχής
που βρέθηκαν σε σπήλαιο της Ισπανίας υπάρχουν ενδείξεις πως από αρκετά παλιά
είχε διαπιστώσει την αξία τους. Λόγω της δυσκολίας της συλλογής του μελιού και
των τσιμπημάτων από τις μέλισσες ο άνθρωπος προσπάθησε να εξημερώσει τις
μέλισσες προς όφελός του και να εγκαταστήσει τις κυψέλες τους σε πιο
προσιτά σημεία. Έτσι άρχισε να χρησιμοποιεί τις κουφάλες δέντρων και βράχων
κοντά τους οικισμούς του και αργότερα κατασκεύασε κοφίνια και άλλου είδους
χειροποίητες κυψέλες. Κάπως έτσι ξεκίνησε η τέχνη της εκτροφής μελισσών που ονομάζουμε Μελισσοκομία. Έτσι ενδεικτικά αναφέρονται κάποιες ιστορικές
προσωπικότητες απ ‘όλο τον κόσμο που μυήθηκαν στην τέχνη της μελισσοκομίας είτε
προσφέροντας χρήσιμες πληροφορίες για την εξέλιξή της, είτε για επαγγελματική ή
προσωπική ενασχόληση.
Ο Σόλων (639 – 559 π.Χ.) Όντας λάτρης της κοινωνίας των μελισσών θέσπισε
διάφορα νομοθετικά μέτρα για την μελισσοκομία της εποχής εκείνης. Ένα μέτρο το
οποίο αποδεικνύει την ύπαρξη μελισσοκομικών επιχειρήσεων είναι εκείνο που
ρυθμίζει και καθορίζει τις αποστάσεις μεταξύ των μελισσοκομείων. «Μελισσών
σμήνη καθιστάμενα απέχειν των υφ’ ετέρου πρότερον ιδρυμένων πόδας τριακοσίους»
Ο Ιπποκράτης (460-377π.Χ.)
συνδύαζε το ενδιαφέρον του για την μελισσοκομία με την ιατρική. Υπήρξε
πρωτοπόρος στην χρήση του δηλητηρίου της μέλισσας σε ασθενείς με αρθρίτιδα και
έδινε και την συμβουλή «Φάρμακό σας ας γίνει η τροφή σας και η τροφή σας ας
γίνει φάρμακό σας», συνταγογραφώντας το μέλι ως θεραπεία για ένα ευρύ φάσμα
ασθενειών. Στο έργο του «Περί διαίτης οξέων», εξετάζει θεραπευτικές ενέργειες, όπως
την κατανάλωση υδρόμελου και ξυδόμελου. Συνιστά την επάλειψη της πρόπολης για
την επούλωση των πληγών και αναφέρει: «Το μέλι και η γύρη προκαλούν ζεστασιά,
καθαρίζουν και θεραπεύουν ανοιχτές πληγές κι εκζέματα και μαλακώνουν τα χείλη».
Ο Αριστοτέλης (384–322 π.Χ.) ήταν ο
πρώτος ο οποίος μελέτησε επιστημονικά την μέλισσα. Οι πιο πολλές
«επιστημονικές» πληροφορίες για τις μέλισσες και τη βιολογία τους προέρχονται
από τον Αριστοτέλη στα «Των περί τα ζώα ιστοριών» και «περί ζώων γενέσεως». Ο
Αριστοτέλης πίστευε ότι το κερί οι μέλισσες το συλλέγουν από τα φυτά. Ήταν ακατόρθωτο
με τα μέσα της εποχής να μπορέσει να περιγράψει τη διαδικασία «γέννησης» του
κεριού από τους κηρογόνους αδένες.
Ο Γάιος
Πλίνιος Σεκούνδος,
(23μ.Χ-79μ.Χ.) ήταν Ρωμαίος φυσικός φιλόσοφος και ιστοριογράφος, περίφημος
κυρίως από το έργο του «Φυσική Ιστορία» (Naturalis Historia), που είναι και το
μόνο έργο του που έχει σωθεί. Ο Πλίνιος δεν καταγράφει εκεί πολλά για τις
μεθόδους της μελισσοκομίας, αλλά ήταν ο μόνος συγγραφέας στην Αρχαιότητα που
αναφέρει τις κυψέλες παρατήρησης, που είδε σε κάποιον πρώην πρόξενο στη Ρώμη, ο
οποίος είχε μια κυψέλη μέσα στο διαφανές μέρος ενός φαναριού. Σημαντικές καταγραφές
επίσης είναι αυτές σχετικά με την οργάνωση και την αρχιτεκτονική των μελισσών,
την παραγωγή μελιού και την σημασία της βασίλισσας, όπως και η χρήση του καπνού
από τους μελισσοκόμους για την συλλογή της κηρήθρας.
Ο George Washington (1732 – 1799). Ο George Washington
προτού γίνει ο πρώτος πρόεδρος της Αμερικής, ασχολούνταν με αγροτικές δουλειές.
Μερικοί ιστορικοί πιστεύουν ότι ο Washington είχε τα μελίσσια του σε κοφίνια
που ήταν το πιο συνηθισμένο εκείνη την εποχή. Ωστόσο, τα αρχεία στο Mount
Vernon δείχνουν ότι όντας πρωτοπόροι χρησιμοποιούσαν ήδη ξύλινες κυψέλες για
την παραγωγή μελιού και την εκτροφή μελισσών για την επικονίαση των καλλιεργειών
τους. Στον Washington άρεσε πολύ το μέλι και το αγαπημένο του πρωινό ήταν οι
τηγανίτες καλαμποκιού περιχυμένες με μέλι που τις αποκαλούσε «hoecakes».
Ο Thomas Jefferson (1743 – 1826), ο οποίος ήταν ο τρίτος πρόεδρος της Αμερικής, ασχολούνταν
με τα αγροτικά, την μουσική, την δικηγορία και την μελισσοκομία. Στα σχέδια του
Monticello -ένα όμορφο νεοκλασικό σπίτι που ο ίδιος είχε ανεγείρει στη
Βιρτζίνια και διατηρούσε τα κτήματά του- καταγράφονται μελισσόσπιτα στην βόρεια
όσο και στην νότια πλευρά. Στο βιβλίο του με τίτλο «Σημειώσεις σχετικά με την
Πολιτεία της Βιρτζίνια» που πρωτοδημοσιεύτηκε το 1781, καταγράφονται κάποιες
ιστορικές παρατηρήσεις σχετικά με τις μέλισσες.
Ο Brigham Young (1801-1877) ήταν
ηγετικό μέλος των Μορμόνων και διάδοχος του ιδρυτή τους, Joseph Smith. Έχοντας
πάθος με την μελισσοκομία έκανε έμβλημα της περιοχής την κυψέλη, που συμβολίζει
την συνεργασία που απαιτείται για να κάνουν την έρημο να “ανθίσει”. Εικόνες με
μελισσοκομική επιρροή υπάρχουν και στην κατασκευή της πρώτης εκκλησίας, αλλά
και στο σπίτι του Young, το οποίο είναι στεφανωμένο με ένα σκαλιστό
κοφίνι-κυψέλη. Όταν η Γιούτα έγινε η 45η Πολιτεία το 1896,
διατήρησε την κυψέλη ως σύμβολο στην κρατική σφραγίδα και την σημαία της, που
καθιερώθηκε και ως επίσημο σύμβολο το 1959. Η Γιούτα ακόμη και σήμερα είναι
γνωστή ως “Πολιτεία-Κυψέλη” (“The Beehive State”)
O Sir Arthur Conan Doyle (1859-1930), αναφέρει,
μάλλον σκόπιμα, πως ο φανταστικός χαρακτήρας Sherlock Holmes όταν αποσύρθηκε στο Sussex της Αγγλίας, για να
διασκεδάσει τον εαυτό του, ασχολήθηκε με την μελισσοκομία. Στο «His Last
Bow» (1917), ο φίλος του Holmes, Dr. Watson του λέει: « Ακούσαμε πως ζείτε την
ζωή ενός ερημίτη περιτριγυρισμένος από τις μέλισσες σας και τα βιβλία σας σε
μια μικρή φάρμα στο South Downs”. Σε απάντηση ο Holmes του δείχνει ένα βιβλίο
που έχει συγγράψει, «Πρακτικό Εγχειρίδιο του Πολιτισμού των Μελισσών, με
ορισμένες Παρατηρήσεις περί του Διαχωρισμού της Βασίλισσας», λέγοντας «Ιδού ο
καρπός των σκεπτικών νυχτών και των επίμονων ημερών μου καθώς παρατηρούσα
τις μικρές εργαζόμενες “συμμορίες” (εννοώντας τις μέλισσες), όπως παρατηρούσα
άλλοτε τον εγκληματικό κόσμο του Λονδίνου». Υπάρχουν κάποιες αναφορές πως και ο
ίδιος ο Sir Arthur Conan Doyle ασχολούνταν ερασιτεχνικά με την μελισσοκομία,
κάτι που όμως δεν επιβεβαιώνεται επίσημα από την βιογραφία του.
O Henry Fonda (1905–1982) ήταν
Αμερικανός ηθοποιός βραβευμένος με Όσκαρ Ήταν ερασιτέχνης μελισσοκόμος και
συνήθιζε να δίνει στους φίλους του βάζα με την ετικέτα «Henry’s Honey”. Η
σχέση του με την μελισσοκομία έγινε περαιτέρω γνωστή όταν ο γιος του Fonda
Peter κέρδισε μία υποψηφιότητα για Όσκαρ για τον ρόλο του ως μελισσοκόμος στην
ταινία “Gold Ulee” το 1997. Σε συνέντευξή του ο Peter Fonda ανέφερε: «Ο πατέρας
είχε λίγες κυψέλες … Ήταν πρόσκοπος και σαν πρόσκοπος είχε όλες τις κονκάρδες,
μια από αυτές ήταν για τη μελισσοκομία … είχε το ειδικό καπέλο, την στολή
μελισσοκόμου… όλα».
Ο Sir Edmund
Percival Hillary, (1919-2008) γεννήθηκε στο Όκλαντ της Νέας
Ζηλανδίας. Είχε τιμηθεί με τους τίτλους του Ιππότη της Περικνημίδας, του μέλους
του Τάγματος της Νέας Ζηλανδίας και Ιππότη-Διοικητή του Τάγματος της Βρετανικής
Αυτοκρατορίας και απεικονίζεται στο χαρτονόμισμα των 5 δολαρίων της Νέας
Ζηλανδίας. Νωρίς εγκατέλειψε την καριέρα του ως δημοσιογράφος για να γίνει
επαγγελματίας μελισσοκόμος και οι γιοί του συνέχισαν την οικογενειακή
επιχείρηση.
H Sylvia Plath (1932 – 1962)
γεννημένη στο Τζαμάικα Πλέιν, έγινε γνωστή ως ποιήτρια, μυθιστοριογράφος και
διηγηματογράφος και το 1982, έγινε η πρώτη ποιήτρια που κέρδισε μετά θάνατον το
βραβείο Πούλιτζερ. Ο πατέρας της, Όττο, καθηγητής κολεγίου και σημαίνουσα
αυθεντία σε ό,τι αφορά τις μέλισσες και γενικά στην εντομολογία την μύησε στην
μελισσοκομία αν και πέθανε νωρίς, όταν η Sylvia ήταν μόλις 8 ετών. Εκείνη
έγραψε ένα έργο αντλώντας πληροφορίες από αυτήν της την εμπειρία με τίτλο “The
Bee Meeting”.
